Skip to content

Xử Lý Xâm Phạm Nhãn Hiệu: Bảo vệ doanh thu doanh nghiệp

Nhãn hiệu bị dùng trái phép không chỉ gây nhầm lẫn mà còn bào mòn doanh thu, thị phần và uy tín. Bài viết này cung cấp quy trình 5 bước, khung chế tài, checklist nhận diện vi phạm và mẫu thư cảnh báo rút gọn giúp doanh nghiệp xử lý nhanh – đúng luật – giảm thiểu thất thoát, đồng thời thiết lập cơ chế phòng ngừa tái phạm.

1. Vì sao phải xử lý xâm phạm ngay?

Trong thị trường cạnh tranh, nhãn hiệu không chỉ là tên gọi mà còn là tài sản vô hình gắn với uy tín, chất lượng và niềm tin khách hàng. Tình trạng xâm phạm ngày càng tinh vi:

  • Làm hàng nhái, hàng giả, gắn dấu hiệu tương tự gây nhầm lẫn thương mại.
    (Hiển thị đề xuất: “Hàng giả/hàng nhái ⇒ Nguy cơ nhầm lẫn”)

  • Sử dụng nhãn hiệu gần giống để bán sản phẩm/dịch vụ cạnh tranh.
    (Hiển thị: ảnh so sánh bao bì/tên gọi gần giống)

  • Đăng ký bảo hộ trước nhằm chiếm đoạt lợi thế nhận diện.
    (Hiển thị: ảnh minh họa “nộp đơn trước”)

  • Xâm phạm trên môi trường số: tên miền, gian hàng online, quảng cáo từ khóa, mạng xã hội.
    (Hiển thị: “Tên miền trùng/na ná, sàn TMĐT, ads”)

Hệ quả: doanh thu & thị phần sụt giảm (khách mua nhầm hàng vi phạm), uy tín thương hiệu suy giảm (chất lượng hàng nhái kém), chi phí pháp lý – truyền thông tăng, thậm chí phát sinh tranh chấp làm chậm kế hoạch mở rộng/gọi vốn.
→ Xử lý đúng – kịp thời giúp bảo toàn doanh thu và giá trị nhãn hiệu.

2. Vi phạm nhãn hiệu sẽ bị xử lý như thế nào?

Căn cứ Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2009, 2019, 2022) và văn bản hướng dẫn; người có hành vi sử dụng trái phép nhãn hiệu đã được bảo hộ là xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp và bị xử lý bằng:

  • Biện pháp hành chính: Quản lý thị trường/Thanh tra KH&CN/Hải quan/Công an có thể tạm giữ, tịch thu, tiêu hủy, buộc loại bỏ yếu tố vi phạm và phạt tiền (mức phạt phụ thuộc mức độ/quy mô).

  • Biện pháp dân sự: Khởi kiện yêu cầu chấm dứt hành vi, xin lỗi–cải chính công khai, bồi thường thiệt hại.

  • Biện pháp hình sự: Trường hợp nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự (đối với cá nhân và pháp nhân thương mại khi đủ điều kiện).

Hiệu quả thực tế phụ thuộc vào việc phát hiện sớm, thu thập chứng cứ đầy đủ và chủ động yêu cầu cơ quan có thẩm quyền.

Lưu Ý: Chỉ khi Đăng ký và đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu thì doanh nghiệp mới có đủ căn cứ pháp lý để triển khai các biện pháp xử lý xâm phạm.
Các biện pháp hành chính, dân sự, hình sự đều dựa trên văn bằng bảo hộ còn hiệu lực để xác định quyền và phạm vi bảo vệ. Vì vậy, doanh nghiệp cần đăng ký nhãn hiệu sớm, đảm bảo hiệu lực pháp lý trước khi triển khai các bước xử lý.

3. Vụ việc điển hình

Hiệu quả thực tế phụ thuộc vào việc phát hiện sớm, thu thập chứng cứ đầy đủ và chủ động yêu cầu cơ quan có thẩm quyền.

Xâm phạm nhãn hiệu “Red Bull”

Vào đầu tháng 12/2024, lực lượng quản lý thị trường phối hợp với đại diện nhãn hiệu Red Bull tại Việt Nam phát hiện và thu giữ khoảng hơn 200.000 lon sản phẩm có dấu hiệu xâm phạm nhãn hiệu Red Bull tại một xưởng sản xuất ở Bắc Ninh.

Hành vi vi phạm là sản xuất, đóng gói sản phẩm mang nhãn hiệu “RedBlue” (giống Red Bull) nhằm tiêu thụ, lừa người tiêu dùng.

Việc phát hiện và xử lý được tiến hành nhanh chóng, tạm giữ sản phẩm, xác minh hành vi. Đây là ví dụ rõ ràng cho việc thương hiệu quốc tế khi bị xâm phạm tại thị trường nội địa có thể dùng các biện pháp quản lý thị trường để bảo vệ quyền.

Xâm phạm nhãn hiệu “Bia SAIGON”

Thương hiệu “Bia SAIGON” (thuộc Sabeco) được xem là nhãn hiệu nổi tiếng. Hành vi xâm phạm xảy ra khi  một cá nhân, tổ chức đăng ký nhãn hiệu “Bia SAIGON VIETNAM” với hình ảnh rất giống với nhãn hiệu nổi tiếng của SABECO.

Vụ việc này được coi là vi phạm quyền sở hữu công nghiệp, vì nhãn hiệu bị đăng ký gần giống dễ gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, ảnh hưởng đến uy tín, thị phần

Đây là vụ án hình sự đầu tiên ở địa phương có bị cáo là pháp nhân thương mại liên quan nhãn hiệu nổi tiếng.

4. Cách xác định một dấu hiệu có phải là yếu tố xâm phạm nhãn hiệu

Để kết luận một dấu hiệu bị nghi ngờ có phải xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu hay không, cần tiến hành xác minh trên nhiều khía cạnh pháp lý và thực tế. Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam và thực tiễn xử lý, doanh nghiệp và cơ quan chức năng thường phải làm rõ những vấn đề sau:

  • Thứ nhất, phải xác định tình trạng pháp lý của nhãn hiệu bị xâm phạm. Có nghĩa là nhãn hiệu đó đã được cấp văn bằng bảo hộ hợp lệ, còn hiệu lực tại Việt Nam và thuộc phạm vi bảo hộ hay chưa. Nếu nhãn hiệu chưa đăng ký hoặc đã hết hạn bảo hộ, việc xử lý sẽ gặp nhiều hạn chế.
  • Thứ hai, cần so sánh mức độ tương tự giữa dấu hiệu bị nghi ngờ và nhãn hiệu đã bảo hộ. Việc so sánh này dựa trên các yếu tố như cách phát âm, ý nghĩa, cách trình bày hình ảnh, màu sắc, bố cục. Nếu dấu hiệu gây ra khả năng nhầm lẫn cho người tiêu dùng trung bình thì có thể coi là yếu tố xâm phạm.
  • Thứ ba, phải xác định sản phẩm, dịch vụ gắn với dấu hiệu nghi ngờ có trùng hoặc tương tự với nhóm hàng hóa, dịch vụ được bảo hộ trong văn bằng nhãn hiệu hay không. Một dấu hiệu có thể giống về hình thức, nhưng nếu được sử dụng cho nhóm sản phẩm khác biệt hoàn toàn thì chưa chắc đã cấu thành xâm phạm.
  • Thứ tư, cần làm rõ mối liên hệ thương mại và tác động thực tế. Nếu việc sử dụng dấu hiệu đó khiến khách hàng lầm tưởng sản phẩm có cùng nguồn gốc, hoặc làm giảm uy tín, gây thiệt hại đến hoạt động kinh doanh của chủ sở hữu nhãn hiệu, thì yếu tố xâm phạm càng được khẳng định rõ ràng.
  • Cuối cùng, trong nhiều trường hợp, việc đánh giá có xâm phạm hay không đòi hỏi phải có kết luận chuyên môn từ cơ quan có thẩm quyền, ví dụ như Cục Sở hữu trí tuệ hoặc Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ. Đây là cơ sở quan trọng để làm bằng chứng trước khi cơ quan quản lý thị trường, tòa án hoặc công an tiến hành xử lý.

5. Các bước xử lý xâm phạm nhãn hiệu

Khi phát hiện nhãn hiệu của mình bị xâm phạm, doanh nghiệp không nên nóng vội mà cần xử lý theo quy trình bài bản để đảm bảo vừa đúng luật, vừa bảo vệ được lợi ích lâu dài. Các bước cụ thể như sau:

Bước 1: Thu thập và củng cố chứng cứ

Ngay khi nghi ngờ có hành vi vi phạm, doanh nghiệp cần nhanh chóng lưu giữ các tài liệu, hình ảnh, hóa đơn, website, quảng cáo… thể hiện việc bên khác sử dụng nhãn hiệu trái phép. Đây là cơ sở quan trọng để cơ quan chức năng vào cuộc và cũng là bằng chứng trước Tòa nếu khởi kiện.

Bước 2: Đánh giá hành vi xâm phạm

Không phải mọi trường hợp giống nhau đều được coi là vi phạm. Doanh nghiệp nên nhờ chuyên gia hoặc luật sư sở hữu trí tuệ so sánh dấu hiệu sử dụng với nhãn hiệu đã đăng ký, đối chiếu quy định pháp luật để xác định rõ mức độ xâm phạm. Và chờ kết quả giám định của cơ quan chức năng như Viện khoa học sở hữu trí tuệ Việt Nam (VIPRI) thực hiện giám định sở hữu công nghiệp để xác định vi phạm.

Bước 3: Thực hiện biện pháp thương lượng, cảnh báo

Trước khi đi đến bước pháp lý căng thẳng, doanh nghiệp có thể gửi công văn cảnh báo hoặc thư yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm. Trường hợp bên vi phạm hợp tác, đây là cách nhanh chóng và tiết kiệm nhất.

Bước 4: Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý

Nếu thương lượng không thành, doanh nghiệp có thể lựa chọn:

  • Gửi đơn yêu cầu xử lý hành chính tới Cục Quản lý thị trường, Thanh tra Khoa học & Công nghệ, Công an kinh tế hoặc Hải quan (nếu vi phạm ở khâu xuất nhập khẩu).
  • Khởi kiện dân sự tại Tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại và buộc chấm dứt hành vi.
  • Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, đề nghị cơ quan điều tra xem xét trách nhiệm hình sự. 

Bước 5: Theo dõi và ngăn ngừa tái phạm

Sau khi đã xử lý, doanh nghiệp cần tiếp tục giám sát thị trường để kịp thời phát hiện vi phạm mới. Đồng thời, nên triển khai biện pháp phòng ngừa như đăng ký bảo hộ mở rộng cho nhiều nhóm sản phẩm, dịch vụ; gắn tem chống giả; tuyên truyền tới khách hàng để nhận diện sản phẩm chính hãng.

6. Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Chưa đăng ký nhãn hiệu, có xử lý được không?
Có thể dựa vào cạnh tranh không lành mạnh hoặc quyền tác giả với logo (nếu đủ điều kiện) nhưng khả năng thực thi yếu; nên đăng ký ngay và xử lý song song.

2. Yêu cầu Bồi thường thiệt hại tính thế nào?
Căn cứ thiệt hại thực tế (doanh thu/lợi nhuận mất, chi phí hợp lý…) hoặc ấn định mức theo luật khi khó chứng minh đầy đủ.

3. Thời hạn xử lý Mất bao lâu?

  • Thời gian phụ thuộc vào hồ sơ chứng cứ, mức độ rõ ràng của đối tượng/địa điểm vi phạm và thời hạn xử lý phụ thuộc đáng kể vào cơ quan chủ trì và các yếu tố khách quan khác. 
  • Nếu chọn hướng xử lý hành chính thường nhanh nhất; dân sự thì lâu hơn nhưng bồi thường/răn đe cao hơn và chặt chẽ hơn.

7. Kết luận

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, xâm phạm nhãn hiệu không chỉ dừng lại ở việc bắt chước hình thức mà còn tiềm ẩn nguy cơ chiếm đoạt thị trường, làm suy yếu uy tín và lợi nhuận của doanh nghiệp. Việc xử lý cần được tiến hành nhanh chóng, đúng quy trình và có chiến lược, tránh để thiệt hại lan rộng hoặc kéo dài.

Trong nhiều trường hợp, sự đồng hành của đơn vị tư vấn sở hữu trí tuệ sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng khả năng thành công trong quá trình xử lý.

Thương hiệu là tài sản vô hình quý giá – và bảo vệ nó chính là bảo vệ tiền, doanh thu và  tương lai kinh doanh của doanh nghiệp.

Vui lòng để lại thông tin - nếu bạn cần đánh giá rủi ro xâm phạm và hướng xử lý.

  • Hotline/Zalo: 0876 763 763
  • Email: admin@sallo.vn
  • Địa chỉ:Tầng 5, Tòa nhà TTM Building, số 309 Bạch Đằng, Phường Gia Định, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam

Sallo – Trút gánh lo, nhẹ gánh sống!

Lê Thị Ngọc Thắm

Luật Sư về sở hữu trí tuệ

Luật sư Lê Thị Ngọc Thắm có nhiều năm kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Bà trực tiếp phụ trách đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, bản quyền tác giả, kiểu dáng công nghiệp và sáng chế cho khách hàng cá nhân lẫn doanh nghiệp. Luật sư Thắm cũng thường xuyên hỗ trợ thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ và tư vấn, giải quyết tranh chấp nhãn hiệu, hỗ trợ xử lý xâm phạm sở hữu trí tuệ, luôn bảo đảm quyền lợi hợp pháp và tuân thủ quy định pháp luật.