Skip to content

Quy Trình Đăng Ký Sáng Chế: Trong Nước và Quốc Tế

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt về công nghệ và đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ – đặc biệt là sáng chế – trở thành tài sản vô hình có giá trị đặc biệt với cá nhân, doanh nghiệp, và tổ chức nghiên cứu. Một sáng chế nếu không được đăng ký kịp thời có thể bị đánh cắp, sao chép hoặc mất quyền khai thác độc quyền trên thị trường.

Vậy làm thế nào để bảo vệ ý tưởng kỹ thuật của bạn trước pháp luật? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn nắm rõ thủ tục đăng ký sáng chế tại Việt Nam, từ điều kiện bảo hộ, hồ sơ cần chuẩn bị, quy trình xử lý đến các lưu ý để tăng khả năng được cấp bằng bảo hộ.

Quy trình đăng ký sáng chế

Việc đăng ký sáng chế nên được thực hiện theo một quy trình chặt chẽ gồm các bước sau:

Bước 1: Kiểm tra và đánh giá khả năng bảo hộ sáng chế

Trước khi nộp đơn, người nộp nên thực hiện tra cứu để xem:

– Sáng chế có tính mới so với các sáng chế đã được công bố trước đó?

– Sáng chế có trình độ sáng tạo so với giải pháp kỹ thuật đã biết?

– Có khả năng bị xâm phạm quyền từ các bằng độc quyền đã được cấp?

Việc tra cứu có thể thực hiện qua: https://patentscope.wipo.int/search/en/search.jsf

Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký

Một bộ hồ sơ đăng ký sáng chế đầy đủ gồm các thành phần sau:

– Tờ khai đăng ký sáng chế (theo mẫu số 01 Phụ lục I của Nghị định số 65/2023/NĐ-CP)

– Bản mô tả sáng chế/ giải pháp hữu ích

– Bản tóm tắt sáng chế/giải pháp hữu ích

– Chứng từ nộp phí, lệ phí

– Các tài liệu khác (nếu có)

Bước 3: Nộp đơn đăng ký

Đơn có thể nộp trực tiếp, qua bưu điện đến Cục Sở hữu trí tuệ (SHTT)-(trụ sở Hà Nội hoặc văn phòng đại diện tại TP.HCM, Đà Nẵng), hoặc nộp trực tuyến qua Cổng dịch vụ công: https://dichvucong.ipvietnam.gov.vn/ (yêu cầu có tài khoản và chữ ký số).

Bước 4: Thẩm định hình thức

Cục SHTT kiểm tra việc tuân thủ quy định hình thức của đơn trong vòng 1-2 tháng kể từ ngày nộp đơn (thời gian thực tế có thể dài hơn). Nếu đơn đáp ứng yêu cầu, Cục ra quyết định chấp nhận đơn hợp lệ và công bố đơn. Nếu đơn không hợp lệ, Cục sẽ ra thông báo yêu cầu sửa đổi hoặc bổ sung. 

Bước 5: Công bố đơn

Khi đơn đã được chấp nhận hợp lệ, Cục SHTT sẽ công bố đơn trên Công báo Sở hữu công nghiệp trong tháng thứ 19 kể từ ngày ưu tiên hoặc ngày nộp đơn. 

Nếu có yêu cầu công bố sớm thì đơn sẽ được công bố trong thời hạn 02 tháng kể từ ngày Cục SHTT nhận được yêu cầu công bố sớm hoặc kể từ ngày chấp nhận đơn hợp lệ.

Bước 6: Thẩm định nội dung

Cục SHTT sẽ tiến hành thẩm định nội dung sáng chế trong vòng 18 tháng kể từ ngày đơn được công bố (thời gian thực tế có thể kéo dài hơn tùy trường hợp). Nếu sáng chế đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn bảo hộ, Cục SHTT ra Thông báo dự định cấp văn bằng. Trường hợp bị từ chối, người nộp đơn có quyền nộp văn bản phúc đáp trong thời hạn 3 tháng (có thể gia hạn thêm 3 tháng nếu cần thiết).

Bước 7: Quyết định cấp hoặc từ chối cấp bằng

Nếu đơn đáp ứng đầy đủ yêu cầu, Cục SHTT sẽ ra quyết định cấp bằng và công bố trên Công báo sở hữu công nghiệp. Người nộp đơn cần nộp phí cấp văn bằng và lệ phí duy trì hiệu lực năm đầu tiên để hoàn tất thủ tục.

Trường hợp đơn không đáp ứng điều kiện bảo hộ, Cục sẽ ra quyết định từ chối cấp bằng; người nộp đơn có quyền khiếu nại trong thời hạn luật định để bảo vệ quyền lợi của mình.

Bước 8: Cấp văn bằng bảo hộ và công bố

Sau khi người nộp đơn hoàn tất lệ phí cấp bằng, Bằng độc quyền sáng chế (hoặc giải pháp hữu ích) sẽ được cấp và ghi nhận vào Sổ đăng ký quốc gia về sáng chế. Quyết định cấp bằng sẽ được công bố trên Công báo Sở hữu công nghiệp, và văn bằng có hiệu lực kể từ ngày cấp.

Chủ văn bằng cần nộp phí duy trì hiệu lực hàng năm để duy trì hiệu lực của Bằng độc quyền sáng chế hoặc Bằng độc quyền giải pháp hữu ích.

Đăng ký sáng chế quốc tế (PCT): Công cụ bảo hộ hiệu quả khi vươn ra thế giới

Câu trả lời chính là hệ thống PCT – Hiệp ước Hợp tác Sáng chế (Patent Cooperation Treaty). Đây là một thỏa thuận quốc tế do Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) điều hành, giúp chủ sáng chế dễ dàng mở rộng phạm vi bảo hộ ra nhiều quốc gia thông qua một đơn đăng ký duy nhất.

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, nhu cầu bảo hộ sáng chế không còn giới hạn ở phạm vi quốc gia. Một sáng chế hữu ích có thể tạo nên giá trị thương mại lớn tại nhiều thị trường quốc tế khác nhau. Tuy nhiên, làm thế nào để bảo vệ sáng chế của bạn trên quy mô toàn cầu một cách hiệu quả và tiết kiệm nhất?

Hệ thống PCT hoạt động như thế nào?

Khi bạn nộp đơn đăng ký sáng chế theo PCT, thay vì phải chuẩn bị riêng từng hồ sơ cho từng quốc gia, bạn chỉ cần chuẩn bị một bộ hồ sơ duy nhất (thông thường bằng tiếng Anh) và nộp trực tiếp tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam hoặc Văn phòng quốc tế của WIPO. Sau khi đơn được tiếp nhận, quá trình xử lý sẽ gồm các bước cơ bản sau:

  • Tra cứu quốc tế: Đây là bước quan trọng, cơ quan tra cứu quốc tế (International Searching Authority – ISA) sẽ tiến hành tra cứu sơ bộ các tài liệu sáng chế tương tự trên toàn cầu. Kết quả tra cứu này được trình bày trong Báo cáo Tra cứu Quốc tế (International Search Report – ISR), đi kèm Ý kiến bằng văn bản của ISA (Written Opinion – WO-ISA), đánh giá sơ bộ tính mới và khả năng sáng tạo của sáng chế.
  • Công bố quốc tế: Sau khoảng 18 tháng kể từ ngày ưu tiên (ngày nộp đơn đầu tiên), hồ sơ sáng chế sẽ được công bố công khai trên cơ sở dữ liệu quốc tế của WIPO. Công bố này cho phép cộng đồng toàn cầu tiếp cận thông tin về sáng chế của bạn, đánh dấu chính thức sự hiện diện quốc tế của sáng chế.
  • Thẩm định sơ bộ quốc tế (tuỳ chọn): Đây là bước không bắt buộc nhưng hữu ích nếu bạn muốn có thêm đánh giá chuyên sâu từ một chuyên gia quốc tế về khả năng bảo hộ sáng chế trước khi tiến vào giai đoạn quốc gia.
  • Giai đoạn quốc gia (National Phase): Khoảng 30 tháng kể từ ngày ưu tiên, bạn sẽ quyết định chọn các quốc gia cụ thể mà bạn muốn bảo hộ sáng chế. Tại giai đoạn này, bạn cần chuẩn bị hồ sơ riêng theo quy định của từng quốc gia (dịch thuật, phí nộp đơn, v.v.).

Những lưu ý quan trọng khi sử dụng hệ thống PCT

  • PCT không cấp “Bằng sáng chế quốc tế”: Một sai lầm phổ biến là nghĩ rằng PCT cấp bằng bảo hộ trên toàn cầu. Thực tế, PCT chỉ là thủ tục thống nhất đơn đăng ký ban đầu. Quyết định bảo hộ cuối cùng vẫn thuộc quyền thẩm định và cấp bằng của từng quốc gia thành viên khi bạn vào giai đoạn quốc gia.
  • Chi phí và chuẩn bị: Tuy PCT giúp tiết kiệm thời gian và công sức trong giai đoạn đầu, nhưng khi bước vào từng quốc gia, bạn vẫn cần đầu tư thêm chi phí dịch thuật và lệ phí quốc gia cụ thể. Vì vậy, nên lên kế hoạch ngân sách rõ ràng ngay từ đầu.
  • Chiến lược lựa chọn quốc gia: Bạn nên nghiên cứu kỹ các thị trường mà sáng chế của bạn có khả năng thương mại hóa tốt nhất, tránh đăng ký tràn lan ở những thị trường không thực sự cần thiết, vừa lãng phí chi phí vừa không hiệu quả.
  • PCT không cấp “Bằng sáng chế quốc tế”: Một sai lầm phổ biến là nghĩ rằng PCT cấp bằng bảo hộ trên toàn cầu. Thực tế, PCT chỉ là thủ tục thống nhất đơn đăng ký ban đầu. Quyết định bảo hộ cuối cùng vẫn thuộc quyền thẩm định và cấp bằng của từng quốc gia thành viên khi bạn vào giai đoạn quốc gia.

Đăng ký tại Việt Nam

  • Phù hợp khi chỉ khai thác tại thị trường Việt Nam, chưa có kế hoạch mở rộng ra nước ngoài
  • Giúp tiết kiệm chi phí và tập trung nguồn lực cho sản xuất, marketing trong nước.
  • Phù hợp khi muốn kiểm tra phản ứng thị trường trong nước trước khi đầu tư đăng ký quốc tế.
  • Chi phí thấp hơn nhiều so với đăng ký quốc tế.
  • Có thể mở rộng ra quốc tế sau này theo Công ước Paris (trong 12 tháng kể từ ngày nộp đơn tại Việt Nam).

Bằng cách đăng ký tại Việt Nam trước, bạn vừa đảm bảo quyền bảo hộ trong nước, vừa có thêm thời gian chuẩn bị hồ sơ, chiến lược kinh doanh và lựa chọn quốc gia phù hợp nếu sau này mở rộng ra quốc tế.

Đăng Ký Quốc Tế PCT tại Việt Nam

  • Phù hợp với sáng chế có tiềm năng thương mại lớn, cần bảo hộ ở nhiều quốc gia (thường từ 3 quốc gia trở lên).
  • Cho phép mở rộng thời gian lựa chọn quốc gia đăng ký (tối đa 30/31 tháng kể từ ngày ưu tiên).
  • Hữu ích khi cần bảo vệ sáng chế ở các thị trường quan trọng trước khi sản phẩm ra mắt quốc tế.
  • Chi phí cao hơn, bao gồm phí PCT và phí khi vào giai đoạn quốc gia.
  • Cần chuẩn bị chiến lược bảo hộ dài hạn và ngân sách đủ lớn.

Theo số liệu thống kê chính thức của WIPO, số lượng đơn đăng ký sáng chế quốc tế từ Việt Nam thông qua PCT đang có xu hướng tăng dần hàng năm. Điều này cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng nhận thức rõ lợi ích và ưu điểm của PCT, chủ động bảo hộ sáng chế tại thị trường quốc tế để mở rộng cơ hội kinh doanh và hợp tác quốc tế.

Dịch vụ tư vấn đăng ký sáng chế tại Sallo

Sallo – đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ pháp lý về sở hữu trí tuệ, sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong toàn bộ quy trình đăng ký sáng chế, từ bước ý tưởng đến khi nhận được văn bằng bảo hộ.

Cam kết:

  • Tư vấn đúng luật, đúng nhu cầu
  • Hỗ trợ tận tâm – rõ ràng – minh bạch
  • Bảo mật tuyệt đối thông tin sáng chế
  • Phí dịch vụ hợp lý, lộ trình rõ ràng

Hãy để lại thông tin để Sallo hỗ trợ tư vấn

Sallo – Trút gánh lo, nhẹ gánh sống!